Cáo trạng vụ án sai phạm xảy ra tại Ngân hàng Đông Á (DongABank - DAB) truy tố 12 bị can, gồm hành vi Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng, cho 4 nhóm khách hàng (gồm M&C, Hiệp Phú Gia, Đồng Tiến, Tân Vạn Hưng) gây thiệt số tiền hơn 8.751 tỷ đồng; hành vi Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt số tiền hơn 75 tỷ đồng.
Với nhóm khách hàng M&C, trong thời gian từ năm 2007 đến năm 2013, Phùng Ngọc Khánh là Tổng Giám đốc Công ty M&C đã sử dụng pháp nhân của 11 công ty và 10 cá nhân để vay vốn tại DAB với tổng số tiền vay là 7.106,47 tỷ đồng.
Đến nay, khoản vay của 10 cá nhân đã được tất toán. Còn lại các khoản vay của 9 công ty có tổng dư nợ tính đến ngày 24/12/2018 là hơn 7.739 tỷ đồng.
Trong số 9 công ty thì 4 công ty (Công ty CP M&C, Công ty CP Đầu tư Khải Minh, Công ty CP Tân Superdeck M&C, Công ty TNHH An Bình An) với 5 khoản vay, có chung tài sản đảm bảo là quyền khai thác tháp căn hộ 38 tầng tại Khu phức hợp Sài Gòn - Ba Son với tổng số dư nợ là 3.949 tỷ đồng.
Ông Trần Phương Bình kỳ vọng đầu tư vào dự án Sài Gòn - Ba Son nhằm bù âm quỹ tại DAB.
Trong phạm vi bài này xin đề cập sai phạm của ông Trần Phương Bình, nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng Quản trị kiêm Tổng Giám đốc, nguyên Chủ tịch Hội đồng tín dụng DAB và những người liên quan khi cho Công ty M&C vay.
Cáo trạng nêu, Công ty CP M&C được Sở KH&ĐT TP.HCM cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh lần đầu ngày 26/11/2001, địa chỉ trụ sở tại tầng 19 Tòa nhà Sài Gòn One, số 34 Tôn Đức Thắng, Quận 1, người đại diện theo pháp luật là Phùng Ngọc Khánh, Chủ tịch Hội đồng Quản trị kiêm Tổng Giám đốc từ năm 2003.
Từ năm 2007 đến năm 2013, Công ty M&C vay DAB 13 khoản vay, với tổng số tiền 1.540 tỷ đồng, đến nay đã tất toán được 11 khoản vay với số tiền là 1.072 tỷ đồng. Còn lại 3 khoản vay, trong đó 2 khoản vay có dư nợ hơn 146 tỷ đồng có tài sản đảm bảo là hơn 2,6 triệu cổ phần của CTCP Địa ốc Sài Gòn M&C thuộc quyền sở hữu của Công ty M&C (hiện chưa có kết quả định giá đối với số cổ phần này) và 1 khoản vay còn dư nợ với tài sản đảm bảo là Dự án Sài Gòn - Ba Son, với tổng dư nợ là 551 tỷ đồng (gốc là 270 tỷ đồng, lãi là 281 tỷ đồng).
Cụ thể, năm 2011, Phùng Ngọc Khánh trao đổi với Trần Phương Bình về việc Công ty M&C cần vay vốn tại DAB để hợp tác đầu tư vào dự án Sài Gòn - Ba Son, thời điểm này dự án đã được Bộ Quốc phòng chấp thuận chủ trương giao cho Công ty TNHH MTV Ba Son đầu tư, xây dựng.
Ông Khánh đề nghị vay 500 tỷ đồng để đặt cọc cho Công ty Ba Son để hợp tác đầu tư dự án. Do thời điểm đó, Công ty M&C đang có dư nợ lớn tại DAB nên ông Bình không đồng ý cho vay.
Sau đó, ông Bình nhận thấy đây là dự án có khả năng đem lại nguồn lợi về kinh tế có thể giúp Công ty M&C trả được nợ cho DAB nếu được hợp tác đầu tư xây dựng với Công ty Ba Son; đồng thời ông Bình cũng muốn đầu tư vào dự án để có nguồn tiền bù cho việc âm quỹ tại DAB, nên đã thông qua Công ty CP Vốn An Bình (do ông Bình thành lập và nhờ bà Cao Thị Ngọc Hồng, em vợ là người đứng tên đại diện theo pháp luật) để hợp tác đầu tư với Công ty M&C thực hiện dự án.
Do Công ty Vốn An Bình cũng đang có dư nợ tại DAB nên không thể vay vốn tại DAB được, Trần Phương Bình nhờ Cao Ngọc Vũ lấy pháp nhân CTCP Xây dựng kỹ thuật Đông Á đứng tên vay 200 tỷ đồng và nhờ bà Cao Thị Ngọc Hồng đứng tên cá nhân vay 50 tỷ đồng tại DAB.
Sau khi DAB giải ngân số tiền 250 tỷ đồng, ông Bình đã chỉ đạo Vũ và Hồng lập ủy nhiệm chi chuyển tiền về Công ty Vốn An Bình. Sau đó, ông Bình chỉ đạo chuyển số tiền 250 tỷ đồng đến Công ty M&C. Khi nhận được tiền, Phùng Ngọc Khánh chuyển cho Công ty Ba Son theo hợp đồng hợp tác đầu tư nêu trên.
Đến năm 2012, do ông Khánh không thu xếp được 250 tỷ đồng còn lại để đặt cọc cho Công ty Ba Son nên Trần Phương Bình đã bàn bạc và thống nhất để Phùng Ngọc Khánh sử dụng pháp nhân Công ty trong nhóm đứng tên vay vốn tại DAB để tất toán khoản vay của Công ty Đông Á và cá nhân bà Cao Thị Ngọc Hồng.
Ngày 11/10/2012, Phùng Ngọc Khánh đại diện Công ty M&C ký, đề nghị vay của DAB Sở giao dịch số tiền 270 tỷ đồng; mục đích vay là hoàn lại tiền hợp tác đầu tư tháp văn phòng, căn hộ thuộc dự án khu trung tâm phức hợp Sài Gòn - Ba Son; hình thức giải ngân là chuyển khoản.
Tài liệu gửi kèm là hồ sơ dự án đầu tư khu căn hộ 38 tầng, hợp đồng xác lập phân chia quyền đầu tư, xây dựng và khai thác kinh doanh dự án số 20 ngày 28/10/2011; giấy đề nghị hoàn trả tiền của Công ty Vốn An Bình ngày 22/9/2012; biên bản thanh lý hợp đồng ngày 20/9/2012; tài sản đảm bảo là Quyền khai thác kinh doanh 15.300 m2 tháp căn hộ 38 tầng thuộc dự án khu Trung tâm phức hợp Sài Gòn - Ba Son; Tài sản đã được định giá là 318 tỷ ngày 12/10/2012 của Phòng Khách hàng doanh nghiệp của DAB do Nguyễn Chí Công lập.
Trên cơ sở đề nghị của Công ty M&C, Sở giao dịch DAB đã lập và ký Tờ trình đề nghị vay vốn (Nguyễn Chí Công ký với vai trò đại diện phòng Khách hàng doanh nghiệp Sở giao dịch, Nguyễn Đức Tài ký với vai trò Giám đốc Sở giao dịch). Tờ trình được Trần Phương Bình ký phê duyệt đồng ý cho vay ngày 12/10/2012.
Ngày 12/10/2012, Nguyễn Đức Tài và Phùng Ngọc Khánh ký kết hợp đồng vay vốn với số tiền vay 270 tỷ đồng; tài sản bảo đảm quyền khai thác kinh doanh và tài sản hình thành trong tương lai từ 15.300 m2 sàn tháp căn hộ 38 tầng thuộc Dự án Sài Gòn - Ba Son tại số 2 Tôn Đức Thắng, Quận 1.
Cùng ngày trên, DAB giải ngân cho Công ty M&C số tiền 270 tỷ đồng. Công ty này đã chuyển khoản cho Công ty Vốn An Bình. Công ty Vốn An Bình chuyển hơn 211 tỷ đồng cho Công ty Đông Á để trả tiền vay tại DAB Chi nhánh Phú Nhuận; chuyển gần 59 tỷ đồng cho Cao Thị Ngọc Hồng để trả gốc, lãi vay tại DAB Chi nhánh Phú Nhuận.
Cáo trạng kết luận, số dư nợ 270 tỷ đồng của Công ty M&C theo hợp đồng hợp tác đầu tư giữa Công ty M&C với Công ty Vốn An Bình, bản chất chỉ là hình thức, nhằm trả lại số tiền mà Trần Phương Bình đã dùng để hợp tác đầu tư với Công ty M&C thực hiện dự án Sài Gòn - Ba Son. Từ việc nhận hợp tác đầu tư nói trên, DAB đã giải ngân cho Công ty M&C vay 270 tỷ đồng và đến nay không còn khả năng thu hồi.