SSI Research vừa có báo cáo ngành đường với nhận định Giá đường cao thúc đẩy tăng trưởng lợi nhuận năm 2023.
Giá đường thế giới vượt đỉnh 10 năm, trong nước bắt đầu tăng
Dự phóng sản lượng của cả Ấn Độ và Trung Quốc được điều chỉnh giảm lần lượt 7% và 10% do điều kiện thời tiết không thuận lợi. Tính đến tháng 4/2023, giá đường thô tăng 56% so cùng kỳ và 35% so với đầu năm. USDA dự báo sản lượng đường dự trữ trên toàn thế giới sẽ giảm 13% so cùng kỳ trong niên vụ 2022/2023 và tạo áp lực khiến giá đường tiếp tục neo ở mức cao.
Trong khi đó giá đường trong nước bắt đầu tăng nhờ giá đường thế giới tăng mạnh và việc thực hiện chính sách chống trợ cấp chống bán phá giá nhằm bảo vệ các doanh nghiệp sản xuất trong nước trước đường nhập khẩu từ Thái Lan.
Trong tháng 5/2023, giá đường trong nước đạt 20.000 đồng/kg (tăng 12% so cùng kỳ và tăng 10% so với đầu năm). SSI Researchh cho rằng giá đường tinh luyện sẽ duy trì ở mức này từ quý 2/2023, sau khi duy trì mức khoảng 18.000 đồng/kg trong quý 1/2023. SSI Research kỳ vọng giá đường trong nước tăng sẽ khuyến khích người nông dân quay trở lại trồng mía.
Bộ Tài chính đang lấy ý kiến bổ sung thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường. Dự thảo sửa đổi Luật thuế Tiêu thụ Đặc biệt dự kiến trình Quốc hội vào tháng 5/2024. Bộ Tài chính đề xuất bổ sung thuế tiêu thụ đặc biệt đối với “sản phẩm nước giải khát có đường, theo Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN)”. SSI Research dự đoán rằng thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ ít có tác động đến mức tiêu thụ đường trong nước.
Với những nhận định đó, SSI Research đưa ra khuyến nghị khả quan với QNS và SLS, còn lại không đưa ra nhận định.
 |
| Các chỉ số chính của các doanh nghiệp trong ngành |
Trong khi đó, giá cổ phiếu và giá đường nội địa có hệ số tương quan cao (từ cao nhất đến thấp nhất: SLS, QNS, LSS, SBT).
 |
| Giá cổ phiếu và giá đường nội địa có hệ số tương quan cao (từ cao nhất đến thấp nhất: SLS, QNS, LSS, SBT) |
CTCP Thành Thành Công - Biên Hòa (HoSE: SBT): Doanh nghiệp đứng đầu ngành đường nhưng chi phí tài chính ảnh hưởng đến tăng trưởng lợi nhuận
Trong ba quý đầu năm tài chính 2023 (niên độ tài chính từ 1/7 đến 30/6), doanh thu thuần của SBT đạt kết quả tích cực, với doanh thu thuần đạt 18 nghìn tỷ đồng (tăng 40% so cùng kỳ).
SSI Research ước tính sản lượng tiêu thụ đường đạt 996 nghìn tấn (tăng 30% so cùng kỳ) và giá bán trung bình tăng 10% so cùng kỳ. SBT là công ty dẫn đầu trong thị trường đường Việt Nam với 46% thị phần. Tuy nhiên, lợi nhuận sau thuế đạt 537 tỷ đồng (giảm 17% so cùng kỳ), do chi phí lãi vay tăng 77% so cùng kỳ. Tính đến cuối quý 3/2023, SBT có tổng nợ là 13,8 nghìn tỷ đồng (tăng 23% so cùng kỳ), chiếm 46% tổng tài sản.
Bộ Công thương áp dụng biện pháp chống trợ cấp chống bán phá giá có thể có tác động trái chiều. Trong năm tài chính 2022, sản lượng tiêu thụ của SBT đạt 1 triệu tấn đường, trong đó khoảng 60% đến từ đường sản xuất từ mía và phần còn lại đến từ đường nhập khẩu. Với việc áp thuế, SSI Research kỳ vọng SBT có thể dần chuyển sang nguồn mía đường cho nhu cầu sản xuất đường, do doanh thu đường từ mía có tỷ suất lợi nhuận cao hơn so với đường nhập khẩu. Đối với đường thô nhập khẩu, SBT sẽ dựa trên hạn ngạch thuế quan nhập khẩu đường được Bộ Công Thương cấp phép năm 2023.
SBT chuyển đổi hoạt động kinh doanh từ sản xuất nông nghiệp sang cung cấp giải pháp nông nghiệp thông minh. Tháng 12/2022, SBT công bố đổi thương hiệu từ TTC Sugar thành TTC AgriS, với chiến lược trở thành doanh nghiệp cung cấp giải pháp nông nghiệp toàn diện hàng đầu, ứng dụng công nghệ cao với mục tiêu phát triển bền vững. Trong 3 quý đầu năm tài chính 2023, công ty ghi nhận doanh thu khác (bao gồm doanh thu cung cấp giải pháp) là 751 tỷ đồng (tăng 63% so cùng kỳ, chiếm 4% doanh thu thuần).
Trong năm tài chính 2024, SSI Research kỳ vọng doanh thu thuần và lợi nhuận ròng lần lượt là 26 nghìn tỷ đồng và 734 tỷ đồng (đều tăng 8% so cùng kỳ). SSI Research ước tính sản lượng tiêu thụ sẽ đạt 1,3 triệu tấn (tăng 2% so cùng kỳ) trong dó 40% đến từ đường nhập khẩu. Giá bán trung bình của đường dự kiến sẽ tăng 6% so cùng kỳ và giá mía có khả năng tăng 5% so cùng kỳ. Do đó, SSI Research kỳ vọng tỷ suất lợi nhuận gộp sẽ đạt 12,9% trong năm 2024. Chi phí tài chính thuần ước tính là 711 tỷ đồng (tăng 44% so cùng kỳ), trong khi SSI Research không tính đến thu nhập tài chính từ hoạt động đầu tư /thoái vốn/ giao dịch hợp đồng tương lai.
SBT hiện đang giao dịch ở mức EV/EBITDA năm 2023 là 6,2x, đây là mức thấp nhất 5 năm trong giải từ 6x-15x. Doanh thu của công ty có thể hưởng lợi từ việc tăng giá đường trong nước và giá đường neo ở mức cao. Do vậy, giá cổ phiếu của SBT sẽ có thể có biến động tích cực. Tuy nhiên, lợi nhuận chịu ảnh hưởng lớn từ giao dịch hợp đồng tương lai đường khá biến động (chiếm 45% LNTT năm tài chính 2022).
CTCP Đường Quảng Ngãi (UPCoM: QNS): Ngọt như mía đường
QNS ước tính kết quả kinh doanh tích cực trong 4 tháng 2023 (niên độ 1/1-31/12) với doanh thu và LNTT lần lượt đạt 3,4 nghìn tỷ đồng và 580 tỷ đồng, hoàn thành 41% và 48% kế hoạch năm. Doanh thu thuần được thúc đẩy nhờ mảng đường với doanh thu đường đạt 1,3 nghìn tỷ đồng (tăng 1,57 lần so cùng kỳ) và LNTT đạt 250 tỷ đồng (tăng 4 lần so cùng kỳ). Mảng sữa đậu nành tiếp tục đối mặt với nhu cầu yếu với doanh thu thuần đạt 1,2 nghìn tỷ đồng (giảm 12% so cùng kỳ). Tuy nhiên, nhờ giá bán bình quân trong tháng 3/2023 tăng, LNTT mảng sữa đậu nành tăng nhẹ 2% so cùng kỳ, đạt 188 tỷ đồng.
Tận dụng cơ hội nhờ nhu cầu đường trong nước tăng lên. Theo QNS, tổng sản lượng đường ước tính đạt 200.000 tấn (tăng 54% so cùng kỳ) trong năm 2023, nhờ mở rộng diện tích canh tác (45%) và sản lượng đường cao hơn. Ngoài ra, bắt đầu với chuỗi bán lẻ Bách Hóa Xanh vào tháng 3/2023, QNS đã bắt đầu bán mặt hàng đường đóng gói với nhãn hiệu “Đường An Khê” thông qua các kênh thương mại hiện đại. Trong tháng 5/2023, công ty sẽ hợp tác với chuỗi bán lẻ BigC, Coop, Winmart để bán mặt hàng đường đóng gói này.
Tiêu thụ sữa đậu nành ước tính đi ngang trong năm 2023 so với năm 2022. SSI Research kỳ vọng thuế Giá trị gia tăng giảm từ 10% xuống 8% sẽ là yếu tố hỗ trợ cho mức tiêu thụ sữa đậu nành trong nửa cuối năm 2023. Trong tháng 3/2023, QNS đã tăng giá bán trung bình 5% so với đầu năm, điều này phần nào bù đắp cho chi phí đậu nành tăng trong Q2/2023. Công ty dự kiến cho ra mắt sản phẩm mới (sữa đậu nành bổ sung chất xơ) trong nửa cuối năm 2023.
Tổng quan, SSI Research ước tính doanh thu thuần và LNST năm 2023 của QNS lần lượt là 9,7 nghìn tỷ đồng (tăng 17%) và 1,5 nghìn tỷ đồng (tăng 18%). Trong năm 2024, SSI Research dự báo doanh thu thuần và lợi nhuận ròng lần lượt đạt 10,4 nghìn tỷ đồng (tăng 7% so cùng kỳ) và 1,7 nghìn tỷ đồng (tăng 14% so cùng kỳ).
Mảng sữa đậu nành: SSI Research ước tính mức tiêu thụ sữa đậu nành sẽ đi ngang trong năm 2023 và 2024 so với năm 2022 do nhu cầu tiêu thụ yếu. SSI Research ước tính QNS có thể tăng giá bán trung bình để bù đắp chi phí đầu vào tăng. Do đó, SSI Research kỳ vọng tỷ suất lợi nhuận gộp sẽ đạt 40,5% cho năm 2023 và 2024, so với mức 40,7% trong năm 2022.
Mảng đường: Sản lượng đường RS dự kiến đạt 160 nghìn tấn (tăng 23%) trong năm 2023 và sẽ tăng lên 200 nghìn tấn (tăng 25%) trong năm 2024. SSI Research giả định sản lượng đường RE đạt 45 nghìn tấn và 50 nghìn tấn cho năm 2023 và 2024, trong khi chúng tôi giả định giá bán trung bình của đường RS&RE lần lượt là 18,6 triệu đồng và 20,1 triệu đồng/tấn.
SSI Research kỳ vọng giá đường sẽ đi ngang trong năm 2024. Tỷ suất lợi nhuận gộp của đường RS và RE ước tính lần lượt là 26,6% và 5% cho năm 2024. Đóng góp của lợi nhuận gộp mảng đường trên tổng lợi nhuận gộp sẽ tăng lên 23% trong năm 2023 lên 27% trong năm 2024 (từ mức 15% trong năm 2022).
QNS hiện đang giao dịch với P/E dự phóng năm 2023 là 9x, nằm giữa mức P/E lịch sử từ 6x-12x trong 5 năm qua. SSI Research áp dụng mức P/E mục tiêu là 12x cho mảng sữa đậu nành và 7x cho các mảng khác. SSI Research đưa ra giá mục tiêu mới cho QNS là 52.000 đồng/cổ phiếu (từ 48.500 đồng/cổ phiếu) khi chúng tôi chuyển cơ sở định giá đến giữa năm 2024, tương ứng với tiềm năng tăng giá là 19% (tổng mức sinh lời là 26%). SSI Research duy trì khuyến nghị khả quan đối với cổ phiếu QNS.
CTCP Mía đường Lam Sơn (HNX: LSS): Phụ thuộc nhiều vào kinh doanh đường
Tăng trưởng doanh thu trong năm 2023 (niên độ 1/7-30/6) bị ảnh hưởng do lượng đường nhập khẩu thấp. Trong ba quý đầu năm tài chính 2023, LSS công bố doanh thu thuần và lợi nhuận ròng lần lượt là 1 nghìn tỷ đồng (giảm 15%) và 16 tỷ đồng (giảm 22%), hoàn thành 46% và 31% kế hoạch năm.
Tương tự như SBT, LSS có tỷ lệ đường thương mại ở mức cao, mảng hoạt động này sẽ bị ảnh hưởng trong năm 2023 do thuế chống trợ cấp chống bán phá giá được áp dụng gần đây. LSS không trúng thầu đường thô trong hạn ngạch nhập khẩu giai đoạn 2021-2022. Đối với sản xuất đường, LSS sản xuất được 55 nghìn tấn/năm (chiếm 52% sản lượng tiêu thụ, và là mức thấp so với các công ty cùng ngành), do đó việc tăng giá đường không mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp.
Bên cạnh mảng kinh doanh cốt lõi là đường, LSS đã đầu tư vào bất động sản (du lịch sinh thái), sữa gạo lứt, nước mía dinh dưỡng, nông nghiệp công nghệ cao. Tuy nhiên, dự án bất động sản (Công Viên Sinh Thái Tre Luồng Thanh Tam) vẫn gặp các vấn đề pháp lý. Nước uống dinh dưỡng đạt doanh thu khiêm tốn là 34 tỷ đồng trong năm 2022.
LSS đang giao dịch với P/E TTM là 22x, so với mức trung bình ngành là 13x.
CTCP Mía đường Sơn La (HNX: SLS): Giá bán bình quân tăng thúc đẩy tiềm năng chi trả cổ tức bằng tiền mặt
Kết quả kinh doanh khả quan trong 3 quý đầu năm tài chính 2023 (niên độ 1/7-30/6), SLS ghi nhận doanh thu thuần và lợi nhuận ròng trong 9 tháng đầu năm 2023 lần lượt là 1,1 nghìn tỷ đồng (tăng 73%) và 298 tỷ đồng (tăng 138%) nhờ tỷ suất lợi nhuận cao hơn hơn mức bình quân của các doanh nghiệp sản xuất đường trong nước, theo đó tỷ suất lợi nhuận gộp trung bình đạt 29%, so với mức 24% trong 9 tháng đầu năm tài chính 2022. Tuy quy mô nhỏ (công suất nghiền 5 nghìn tấn/ngày) nhưng SLS có điều kiện trồng mía thuận lợi nên năng suất cây trồng cao hơn (64 tấn/ha, so với bình quân là 62 tấn/ha) và tỷ lệ chuyển đổi đường từ mía cao hơn (13, so với mức trung bình là 10,2). Công ty sản xuất khoảng 60 nghìn-70 nghìn tấn đường hàng năm.
Chính sách cổ tức tiền mặt ổn định. SLS trả cổ tức tiền mặt tương đương khoảng 50% lợi nhuận. SSI Research lưu ý rằng SLS được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp. SSI Research kỳ vọng với lợi nhuận ròng kỳ vọng cao cho năm 2023, SLS có thể tăng cổ tức tiền mặt lên 160%-200% trên mệnh giá, tương đương với tỷ suất cổ tức tiền mặt trong khoảng 11%-12%.
Mặc dù thông tin chi tiết vẫn chưa được công bố, SLS kỳ vọng diện tích trồng mía sẽ tăng trưởng với mục tiêu đạt 11.000 ha (tăng 20% diện tích hiện tại). Trong tháng 5/2023, giá đường trong nước tăng 10% so với đầu năm và 12% so cùng kỳ.
SLS đang giao dịch ở mức P/E TTM là 6,6x, theo quan điểm của SSI Research đây là mức hấp dẫn. SLS giao dịch trong dải P/E lịch sử từ 4x-9x trong 5 năm qua. SSI Research cho rằng cổ tức tiền mặt cao và giá đường trong nước tăng sẽ giúp cổ phiếu SLS được định giá lại. SSI Research áp dụng P/E mục tiêu là 5x cho EPS năm 2023 (do mức nền lợi nhuận cao trong năm tài chính 2023 với EPS tăng 95%) và SSI Research đưa ra giá mục tiêu cho SLS là 188.000 đồng/cổ phiếu, tương ứng với tiềm năng tăng giá 16% (tổng mức sinh lời là 27%). SSI Research đưa ra khuyến nghị khả quan đối với cổ phiếu của SLS.