Nguồn gốc tên gọi thành phố Thủ Đức

Tên gọi Thủ Đức lần đầu xuất hiện trong văn bản hành chính vào năm 1868. Từ trước đó rất lâu, cái tên này đã được sử dụng rộng rãi trong dân gian...
Nguon goc ten goi thanh pho Thu Duc
 Nằm ở phía Đông TP HCM, thành phố Thủ Đức được thành lập cuối năm 2020, là đơn vị hành chính thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương đầu tiên của Việt Nam. Tên gọi thành phố này có nguồn gốc lịch sử khá đặc biệt. Ảnh: Khu vực chợ Thủ Đức, trung tâm TP Thủ Đức.

Nguon goc ten goi thanh pho Thu Duc-Hinh-2
 Theo các nhà nghiên cứu, tên gọi Thủ Đức được đặt theo tên hiệu của ông Tạ Dương Minh (còn gọi là Tạ Huy), người có khai hoang lập ấp tại vùng đất này vào khoảng cuối thế kỷ 17, đầu thế kỷ 18. Ảnh: Mộ tiền hiền Tạ Dương Minh ở TP Thủ Đức.

Nguon goc ten goi thanh pho Thu Duc-Hinh-3
 Các sử liệu cũ viết rằng, Tạ Dương Minh là thủ lĩnh của một nhóm người Hoa “bài Thanh phục Minh” bị nhà Thanh truy đuổi ráo riết nên lẩn tránh, di cư sang Việt Nam. Ông xin thần phục nhà Nguyễn và tự nguyện làm thần dân nước Việt. Ảnh: Đường Tô Ngọc Vân, TP Thủ Đức. 

Nguon goc ten goi thanh pho Thu Duc-Hinh-4
 Với chính sách “chiêu dân lập ấp” của triều đình bấy giờ, ông Tạ đã được thu nhận. Tại nơi ngày nay là TP Thủ Đức, ông đã dẫn dắt một cộng đồng gồm người Việt, Hoa, Chăm, Miên khai khẩn đất hoang, mở rộng canh tác, xây dựng làng xã. Ảnh: Chùa Bửu Quang ở Thủ Đức.

Nguon goc ten goi thanh pho Thu Duc-Hinh-5
 Một di sản còn tồn tại đến ngày nay của tiền hiền Tạ Dương Minh là chợ Thủ Đức, một khu mua bán sầm uất được ông cho lập tại vị trí trung tâm vùng đất mình quản lý, giúp sự giao thương của người dân trong khu vực thuận tiện. Ảnh: Chợ Thủ Đức.

Nguon goc ten goi thanh pho Thu Duc-Hinh-6
 Về hành chính, vào thời nhà Nguyễn, vùng đất Thủ Đức ban đầu là huyện Ngãi An của tỉnh Biên Hòa (nay là Đồng Nai). Sau đó vùng này nhập vào tỉnh Gia Định. Trong giai đoạn này, tên gọi vùng đất Thủ Đức được sử dụng rộng rãi trong dân gian. Ảnh: Nhà máy nước Thủ Đức. 

Nguon goc ten goi thanh pho Thu Duc-Hinh-7
 Sau khi chiếm toàn bộ Nam Kỳ, năm 1868, chính quyền thực dân Pháp phân chia lại hành chính khu vực. Ngày 9/10/1868, cái tên Thủ Đức xuất hiện trong văn bản chính thức với việc huyện Ngãi An tách ra lập khu thanh tra độc lập, gọi là khu thanh tra Thủ Đức. Ảnh: Nhà thờ Thủ Đức.

Nguon goc ten goi thanh pho Thu Duc-Hinh-8
 Đến ngày 1/1/1911, tỉnh Gia Định được phân làm 4 quận: Hóc Môn, Thủ Đức (gồm cả quận 2 và quận 9 cũ), Gò Vấp và Nhà Bè. Như vậy, quận Thủ Đức lúc đó có quy mô tương đương TP Thủ Đức hiện tại. Giai đoạn sau, quận này nhiều lần được điều chỉnh địa giới. Ảnh: Chùa Một Cột Thủ Đức.

Nguon goc ten goi thanh pho Thu Duc-Hinh-9
 Đơn vị hành chính quận Thủ Đức được duy trì đến năm 1975 thì chuyển thành huyện Thủ Đức. Năm 1997, huyện này được giải thể để thành lập quận Thủ Đức, quận 2 và 9. Ngày 9/12/2020, quyết định thành lập TP Thủ Đức được ban hành, có hiệu lực từ 1/1/2021. Ảnh: Chùa Vạn Đức ở Thủ Đức.

Nguon goc ten goi thanh pho Thu Duc-Hinh-10
 Ngày nay, tiền hiền Tạ Dương Minh - người sáng lập vùng đất Thủ Đức - vẫn được người dân tôn kính, thờ phụng. Mộ phần của ông đã được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố vào năm 2007. Ảnh: Bia mộ ở mộ tiền hiền Tạ Dương Minh.

Mời quý độc giả xem video: Độc đáo và đa dạng các món ăn của người Hoa ở Sài Gòn / VTV Travel.

Quốc Lê

ĐỘC GIẢ BÌNH LUẬN